Το θέμα του bullying είναι πάντα επίκαιρο και είναι στο χέρι μας να το αντιμετωπίσουμε. Συχνά πιστεύουμε ότι είναι κάτι που δεν μπορούμε να ελέγξουμε και να επηρεάσουμε, μα οφείλω να αναφέρω ότι τα παιδιά που ασκούν bullying δεν είναι πάντα άγνωστα σε εμάς. Είναι τα δικά μας παιδιά, όταν μας ακούν και μας βλέπουν να υποτιμάμε εκείνα και τους άλλους βάζοντας διάφορες ταμπέλες, επειδή έτυχε να είναι διαφορετικοί από εμάς. Σε αυτό το σημείο είναι σημαντικό να διευκρινίσουμε ότι η έννοια του bullying δεν αφορά πάντα και μόνο σε ακραίες καταστάσεις άσκησης σωματικής βίας ή τουλάχιστον δεν ξεκινάει πάντα σε αυτή την μορφή. Αντίθετα είναι οποιαδήποτε ενέργεια αποκλεισμού και απομόνωσης ενός ατόμου εξαιτίας των πιστεύω του, της συμπεριφοράς του, της εικόνας του, με λίγα λόγια αυτών που τον διαφοροποιεί από τον άλλο. Τα σημεία της μοναδικότητας του είναι αυτά, που βάλλονται.
Θεωρώ σημαντικό να το αναφέρω αυτό γιατί πολύ συχνά οι γονείς επηρεασμένοι από το παρελθόν μας, όπου ένα υποτιμητικό σχόλιο για το βάρος, το ύψος, της δυσκολίας τους σε κάποιο μάθημα, ή της επιμέλειας τους αποκαλούνταν πείραγμα. Αυτές οι μνήμες, που κάποιες φορές κανονικοποιούν αυτή τη μορφή της βίας, ενέχουν τον κίνδυνο να μην μπορούμε να καταλάβουμε πότε εμείς ή τα παιδιά μας προβαίνουν σε τέτοιες συμπεριφορές, οι οποίες οδηγούν ένα άλλο παιδί σε αίσθημα ντροπής και απομόνωσης. Και ακόμη και αν είμαστε σίγουροι ότι το δικό μας παιδί δεν προβαίνει σε τέτοιου είδους συμπεριφορές, είναι καλό να είμαστε ενημερωμένοι γιατί τα παιδιά, που υφίστανται κατά καιρούς bullying, μπορεί να είναι και τα δικά μας παιδιά.
Πέραν της ενημέρωσης γονιών και παιδιών θεωρώ εξίσου σημαντικό εφόδιο το σεβασμό προς τον εαυτό μας και τους άλλους. Αν τα παιδιά μάς βλέπουν ή μας ακούν να κρίνουμε διαρκώς τους άλλους, να τους συμπεριφερόμαστε υποτιμητικά ή να τους προσβάλουμε, θα μας μιμηθούν και θα ακολουθήσουν τα βήματα μας θεωρώντας αυτή την συμπεριφορά αποδεκτή, όταν είτε θα την ασκήσουν είτε θα την υποστούν.
Στο ίδιο πλαίσιο σκέφτομαι ότι είναι ιδιαίτερα σημαντικός ο σεβασμός και η σχέση εμπιστοσύνης ανάμεσα σε γονείς και δασκάλους, όπως και ανάμεσα σε μαθητές και δασκάλους. Αν ένας γονέας δεν εμπιστεύεται ή κατακρίνει τους δασκάλους του παιδιού του, πως περιμένει έπειτα το παιδί να νιώσει ασφάλεια, για να ζητήσει βοήθεια από τον δάσκαλο σε τέτοιες περιπτώσεις ή να νιώσει σεβασμό προς τον δάσκαλό του για να μην επαναλάβει τέτοιες συμπεριφορές; Από την άλλη και οι δάσκαλοι είναι σημαντικό να αναγνωρίσουν το βασικό τους ρόλο στην διαπαιδαγώγηση που δεν έχει να κάνει μόνο με μαθηματικά και ανάγνωση, αλλά και με τρόπους συμπεριφοράς. Ακόμη και ο τρόπος που φέρονται σε ένα "απείθαρχο" παιδί δίνει το πράσινο φως και σε άλλα παιδιά να τους μιμηθούν. Ο τρόπος και τα λόγια που θα χρησιμοποιήσουν για να συμμορφώσουν ένα παιδί που δεν ακολουθεί τους κανόνες, είναι και αυτά που θα αναπαράξει προς αυτό το παιδί και η κοινότητα της τάξης.
Είναι πολύ σημαντικό για έναν δάσκαλο να μην εστιάζει μόνο στην εμφανή συμπεριφορά, αλλά και σε αυτό που μπορεί να την κινητοποιεί, το οποίο δεν σχετίζεται μόνο με το περιβάλλον της οικογένειας, αλλά και με το σχολικό περιβάλλον. Το σχολικό περιβάλλον αποτελεί ένα επίσης σημαντικό μέρος του πεδίου του κάθε παιδιού, οπότε και το επηρεάζει σημαντικά. Αν εστιάσουμε στην συμπεριφορά σε συνεργασία πάντα με τους γονείς, είναι πολύ πιο πιθανό να δούμε ποια είναι τα συναισθήματα και τα γεγονότα που κρύβονται πίσω από αυτή. Ένα παιδί που είναι υπερκινητικό, κάτι δεν αντέχει και προσπαθεί να το καταπολεμήσει μέσα από την διαρκή εγρήγορση. Αν δώσουμε χώρο για να εκφραστεί αυτό το συναίσθημα, που παράγει την εμφανή συμπεριφορά, τότε εκείνη δεν θα είναι πια χρήσιμη στο παιδί. Η τιμωρία, που συχνά επιλέγεται ως η πιο αποτελεσματική και εύκολη λύση, από μόνη της δεν μπορεί να οδηγήσει στην ανάπτυξη και την βελτίωση, καθώς εστιάζει μόνο στο σύμπτωμα και όχι στην αιτία.
Μυρτώ Φραγκάτου, Ψυχολόγος - Ψυχοθεραπεύτρια