Παρατηρώντας όσα συμβαίνουν κατά την μεταβατική περίοδο μετά την καραντίνα μού έρχεται στο νου η θεωρία της γνωστικής ασυμφωνίας του L. Festinger, κοινωνικού ψυχολόγου, ο οποίος είχε μιλήσει για το τι συμβαίνει όταν οι άνθρωποι βρίσκονται αντιμέτωποι με μία κατάσταση, ή πληροφορία που έρχεται σε αντίθεση με αυτό που οι ίδιοι πιστεύουν ως ορθό ή με αυτό που έχουν επιλέξει να κάνουν.
Πρωταρχικός στόχος είναι η επίλυση της γνωστικής ασυμφωνίας, η οποία προκαλεί ένταση στο άτομο. Σε αυτή του την προσπάθεια είτε θα προσαρμόσει την συμπεριφορά στην πληροφορία που ακούει, είτε θα επιχειρήσει να βρει επιχειρήματα για να στηρίξει την επιλογή του διαψεύδοντας παράλληλα την πληροφορία που έρχεται σε αντίθεση με τα δικά του θέλω και πιστεύω. Από την στιγμή που μιλάμε για μία ασυμφωνία, για μία σύγκρουση ιδεών πεποιθήσεων και αντιλήψεων είναι εύκολο ότι προκύπτουν δύο αντίθετοι πόλοι, οι οποίοι όμως έχουν κοινό παρονομαστή.
Φέρνω στο μυαλό μου τις αντιδράσεις καπνιστών και μη καπνιστών απέναντι στα “μηνύματα φόβου” πάνω στα πακέτα, τα οποία προέρχονταν από εικόνες σχετικές με τις επιδράσεις που έχει το κάπνισμα στον ανθρώπινο οργανισμό. Οι μεν καπνιστές αρχικά κάλυπταν ή απέφευγαν με διάφορους τρόπους τις εικόνες, που τους προκαλούσαν φόβο, ώσπου αρκετοί συνήθισαν αυτές τις εικόνες χωρίς να αλλάξουν την στάση τους απέναντι στην επιλογή τους να καπνίζουν, καθώς μία τέτοια αλλαγή θα προϋπέθετε την απόφαση και προσπάθεια τους να σταματήσουν το κάπνισμα. Από την άλλη οι μη καπνιστές έβλεπαν εξαρχής τις εικόνες αυτές καθαρά απορώντας ίσως με εκείνους που τις αγνοούσαν. Σχεδόν όλοι έχουν βιώσει το συναίσθημα της αμφιθυμίας έστω και μία φορά. Είναι σπάνιο παραδείγματος χάριν να βρει κανείς καπνιστές που είναι υπερβολικάενθουσιασμένοι με την καπνιστική συμπεριφορά τους. Η αμφιθυμία για το κάπνισμα μπορεί να προκύπτει από την παραδοχή των αρνητικών του συνεπειών και από την πεποίθηση ότι το κάπνισμα αμβλύνει τα απεχθή συναισθήματα ή αμβλύνει το άγχος.
Φέρνοντας τώρα την παραπάνω θεωρία στο σήμερα και στις διαφορετικές αντιλήψεις που παρατηρούνται σχετικά με τον Covid-19, υπάρχουν εκείνοι που προσπαθούν να προστατευτούν από τον ιό λαμβάνοντας υπέρ του δέοντος μέτρα προστασίας παρατείνοντας λόγου χάριν οικειοθελώς την καραντίνα και εκείνοι που διαψεύδουν τον ιό μη λαμβάνοντας κάποιο σχετικό μέτρο προστασίας. Δύο όψεις ενός νομίσματος, που τείνουν στην υπερβολή, με κοινό παρονομαστή τον φόβο. Εκείνοι που οδηγούνται από αυτόν και εκείνοι που επιχειρούν να απαλλαγούν από εκείνον. Ωστόσο, σκέφτομαι ότι και στις δύο περιπτώσεις υπάρχει ένα κοινό σημείο αναφοράς: ο ιός. Οι δύο πόλοι είναι η ύπαρξη και η διάψευση του ιού, που έχει ως αποτέλεσμα και την αποδοχή ή όχι του φόβου.
Κατά κάποιον τρόπο θεωρώ ότι όλοι είμαστε αντιμέτωποι με αυτόν το φόβο, και ο καθένας μας προσπαθεί να το διαχειριστεί διαφορετικά. Σε αυτό το σημείο θα βοηθούσε να έρθουμε σε επαφή με τον φόβο μας και τον τρόπο διαχείρισης του, όποια κατεύθυνση και αν λαμβάνει. Είτε τρέχουμε να απολυμανθούμε μετά από την παραμικρή κοινωνική επαφή, είτε δεν λαμβάνουμε κανένα μέτρο, κάτι κοινό προσπαθούμε να διαχειριστούμε. Σε αυτόν τον φόβο είναι που πρέπει να δώσουμε χώρο να εκφραστεί. Θα δώσουμε έτσι χρόνο στον εαυτό μας, ώστε να βρούμε κατάλληλο τρόπο για να προστατευτούμε επιλέγοντας λύσεις που να μας ταιριάζουν απομακρυνόμενοι σταδιακά από τους ακραίους πόλους.
Μυρτώ Φραγκάτου, Ψυχολόγος - Ψυχοθεραπεύτρια