“Μέσα σε τόσες λέξεις έψαχνες να βρεις κάτι δικό σου. Μα οι λέξεις ήταν πολλές, ορμητικοί καταρράκτες. Δεν σε άφηναν να δεις καθαρά.
Μα δεν το βάζεις κάτω παιδεύεσαι για χρόνια με τις λέξεις και πάντα ή σχεδόν πάντα ξαναγυρνούν σε σένα. Απλές συλλαβές χωρίς νόημα πια χωρίς ούτε εσύ να θυμάσαι το νόημα που είχαν, γιατί γράφτηκαν ή γιατί ειπώθηκαν. Σε ποιον απευθύνεσαι; Το έχεις και αυτό ξεχάσει.
Τι θα κάνεις όταν οι λέξεις στερέψουν; Βαθιά μέσα σου ξέρεις πώς όσες και αν αρθρώσεις το νόημα κρύβεται σε μία σιωπή, σε ένα βλέμμα. Η αλήθεια πλανάται στο χώρο και οι λέξεις την ντύνουν, την παραποιούν”.========================================Κρύβουμε την αλήθεια μας ανάμεσα από τις λέξεις. Ο κόσμος των λέξεων συχνά μας απομακρύνει από σημαντικές ανάγκες μας, με αποτέλεσμα να μην γίνονται αντιληπτές ούτε από εμάς τους ίδιους. Η εμπειρία μετατρέπεται σε θεωρία και το νόημα αρχίζει να γίνεται θολό.
Όπως υποστήριζε ο F. Perls κάποιοι άνθρωποι τείνουν να θεωρητικοποιούν την προσωπική τους εμπειρία χρησιμοποιώντας τις λέξεις ως οχυρό για να μην έρθουν σε επαφή με αυτά που πραγματικά αισθάνονται.
Ένα οχυρό από πρέπει, δεν μπορώ, ναι μεν αλλά, γιατί. Αρκεί να εντοπίσουμε τις άμυνες που εμφανίζονται μέσα από την ομιλία μας, και να χρησιμοποιήσουμε διαφορετικά τον λόγο επιτρέποντας έτσι στις λέξεις μας να είναι πραγματικά και αυθόρμητα συνδεδεμένες με αυτό που αισθανόμαστε ή βιώνουμε. Όσο αυξάνεται η επίγνωση για αυτό που μας συμβαίνει, εμφανίζονται και νέες δυνατότητες και επιλογές.
Η παγίδα των πρέπει Πίσω από τα “πρέπει” παραμονεύουν οι προσδοκίες άλλων που έχουμε ενστερνιστεί άνευ πρότερης επεξεργασίας, με αποτέλεσμα να βιώνουμε μία σύγκρουση μεταξύ αυτού που είμαστε και αυτού που πρέπει να είμαστε. Αν το πρέπει δώσει την θέση του στο “επιλέγω να” γίνεται πιο ξεκάθαρη η ευθύνη και η δυνατότητα επιλογών.
Κάποιος κάπου κάποτεΜία «αμυντική πράξη» είναι και η αποφυγή χρήσης του «εγώ» και η υποκατάσταση του από απρόσωπες φράσεις που επισκιάζουν τη σύνδεση του δρώντος με τα δρώμενα του εξαλείφοντας το αίσθημα της ευθύνης (Yontef, 1993, σ. 75). Η χρήση αυτών των εκφράσεων έχουν ως αποτέλεσμα οι άνθρωποι να αποστασιοποιούνται από τα αισθήματα τους. Αντικαθιστώντας τις φράσεις αυτές με το εγώ, θα έρθουν σε επαφή με τη δική τους διεργασία λαμβάνοντας την υπευθυνότητα των πράξεων και των συναισθημάτων τους (Leary, 1995, p. 82).
Ο φαύλος κύκλος του γιατίΗ χρήση του «γιατί» ενθαρρύνει αιτιολογήσεις από την πλευρά του ατόμου, ώστε οι συμπεριφορές να εκλογικεύονται και να δυσχεραίνεται η δυνατότητα αλλαγής. Αντί να αναρωτιόμαστε για ποιο λόγο έχουμε μία συμπεριφορά, είναι προτιμότερο να περιγράφουμε το “τι” και το “πως” της συμπεριφοράς αυξάνοντας έτσι την επαφή με την εμπειρία μας κατά την προσπάθεια να περιγράψουμε αντί να ερμηνεύσουμε σκέψεις, συναισθήματα και ενέργειες (Leary, 1995, p. 90).
Χρήση Παθητικής Φωνής Μέσα από τη χρήση της παθητικής φωνής αποφεύγεται η ευθύνη για τη συμπεριφορά μας. Αλλάζοντας τον τρόπο έκφρασης σε ενεργητική φωνή είναι πιο εφικτό να παρατηρήσουμε το πώς παγιδευόμαστε σε καταστάσεις, για τις οποίες θεωρούμε ότι δεν έχουμε καμία ευθύνη, οπότε και κανέναν τρόπο διαφυγής ή ανατροπής (Leary, 1995, p. 84).
Ναι μεν αλλά Αλλά. Μία αθώα λέξη. Ακολουθεί συχνά πολλές δηλώσεις μας. Αυτό που αγνοούμε είναι ότι το «αλλά» συνδέει δύο μηνύματα μειώνοντας τη σημασία της φράσης που προηγείται αυτού (Yontef, 1993). Και αν αυτό είναι εύκολο να το αντιληφθούμε όταν εκφράζεται από άλλους, συχνά ξεχνάμε ότι το κάνουμε και οι ίδιοι στον εαυτό μας. Μία απλή λέξη σαν και αυτή αρκεί για να ακυρώσουμε το συναίσθημα μας και τα θέλω μας. Υπάρχουν αμέτρητα παραδείγματα στην καθημερινή του χρήση.Δοκιμάστε να αντικαταστήσετε την χρήση του “αλλά” με αυτή του “και”, ώστε και οι δύο προτάσεις να έχουν αντίστοιχη ισχύ και να μην αναιρεί η μία την άλλη. Έτσι θα επιτρέψετε να συνυπάρξουν τα αντίθετα, ώστε να εμφανιστούν οι διαθέσιμες επιλογές σας με βάση τα γεγονότα, τις σκέψεις και τα συναισθήματά, καθώς και τις επιθυμίες σας.
Πηγές:● F. Perls 1952● O Leary, 1995● Yontef, 1993
Μυρτώ Φραγκάτου, Ψυχολόγος MSc - Ψυχοθεραπεύτρια