Πολλοί άνθρωποι νομίζουν ότι στερούνται φαντασίας. Κι όμως η φαντασία κυριαρχεί στην καθημερινότητά μας χωρίς καν να το αντιλαμβανόμαστε, με αποτέλεσμα αρκετές φορές να κινεί τα νήματα της ζωής μας.
Παρεισφρέει στις καθημερινές συζητήσεις με φίλους, συντρόφους, συνεργάτες ή συγγενείς μέσα από τις ερμηνείες που κάνουμε για τα λεγόμενα ή τις κινήσεις τους με βάση την δική μας ιστορία. Έπειτα, οι δικές μας αντιδράσεις προσαρμόζονται σε αυτές τις ερμηνείες ακολουθώντας τις σκέψεις και τα συναισθήματά μας.
Και αυτό γιατί πολύ συχνά στις σχέσεις μας παρεμβαίνει το παρελθόν μας χωρίς να το αντιλαμβανόμαστε συνειδητά. Κάτι στο παρόν πυροδοτεί τις αποθηκευμένες αναμνήσεις μας και αντιδράμε στο παρόν σαν να είμαστε στο εκεί και τότε. Το φαινόμενο αυτό ονομάζεται μεταβίβαση.
Η παρερμηνεία μιας κλήσης ή ενός μηνύματος, που μένουν αναπάντητα, μιας φράσης ή της στάσης του σώματος κάποιου αρκεί για να μας αποπροσανατολίσει από την επαφή και την επικοινωνία μεγαλώνοντας το χάσμα ανάμεσα σε εμάς και τους άλλους. Ακόμη και αν ξέρουμε κάποιον χρόνια, αυτό δεν σημαίνει ότι μπορούμε να ξέρουμε ή να μαντεύουμε ανά πάσα στιγμή τι αισθάνεται ή τι σκέφτεται. Και όμως τείνουμε να έχουμε την σιγουριά ότι κάποιος είναι θυμωμένος όταν μιλάει με έντονο τόνο φωνής ή έχει σταυρωμένα τα χέρια του, ότι θέλει να μας ασκήσει έμμεση κριτική όταν επαινεί κάποιον τρίτο ή ότι βαριέται επειδή δεν μιλάει.
Η σκέψη μας φεύγει γρήγορα από το γεγονός και αναζητά μέσω της φαντασίας πότε έχουμε ξαναζήσει κάτι αντίστοιχο ερμηνεύοντας τον τόνο της φωνής ή τη στάση του σώματος και προσαρμόζοντας την αντίδρασή μας στο σενάριο, που έχουμε ακούσια κατά νου. Αν λοιπόν η προσωπική μας ιστορία μας λέει ότι όποιος έχει αντίστοιχη συμπεριφορά σημαίνει ότι είναι θυμωμένος, λαμβάνουμε θέση άμυνας λέγοντας παραδείγματος χάριν “ηρέμησε”. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα ο συνομιλητής είτε να αντιδράσει διαψεύδοντας το γεγονός ότι είναι θυμωμένος είτε πραγματικά να θυμώσει από την άστοχη οδηγία να ηρεμήσει. Και στις δύο περιπτώσεις φαίνεται να επιβεβαιώνεται εν τέλει η ερμηνεία μας, η οποία όμως έχει συμβάλει σημαντικά προς την τροπή που λαμβάνει η κατάσταση. Συχνά λοιπόν οι ερμηνείες, που δεν τσεκάρουμε με τον συνομιλητή μας, οδηγούν σε ασυνεννοησία ή συγκρούσεις.
Κάθε φορά που κάνετε μία ερμηνεία ή μία υπόθεση χωρίς επίγνωση ότι αυτά αποτελούν απλές εικασίες, έχετε εισέλθει στον κόσμο της φαντασίας.
Αυτό που είναι λοιπόν σημαντικό είναι να είστε σε θέση να ξεχωρίζετε τι προέρχεται από άλλες εμπειρίες και καταστάσεις και παρεμβαίνει στην παρούσα κατάσταση.
Πως; Μελετώντας τι σας θυμίζει ο άλλος, ποιος άλλος σας φέρεται ή σας φερόταν έτσι, και αν αυτό το σχεσιακό μοτίβο σας είναι οικείο. Ρωτήστε τον εαυτό σας «μήπως αντιδρώ ή φέρομαι σαν αυτή η σχέση να ήταν ίδια ή παρόμοια με μία άλλη σχέση μου με κάποιο άλλο άτομο;»Όταν συμβαίνει αυτό προσπαθήστε να πάρετε απόσταση από την συνθήκη, ώστε να δώσετε τον απαραίτητο χρόνο στον εαυτό σας, για να δείτε την κατάσταση στην πραγματική της διάσταση.
Αν εκ των υστέρων κρίνετε ότι η αντίδρασή σας ήταν υπερβολική, μη διστάσετε να ζητήσετε συγνώμη για αυτήν. Η συγνώμη είναι πολλές φορές μία επιφορτισμένη και παρεξηγημένη λέξη, μα αν κοιτάξουμε την ετυμολογία της (συν-χωρώ) σημαίνει ότι δίνουμε χώρο στον άλλο, ώστε να μπορέσουμε να έρθουμε σε πραγματική επαφή μαζί του.
Μυρτώ Φραγκάτου, Ψυχολόγος - Ψυχοθεραπεύτρια