“Ποτέ οι στέγες των σπιτιών δεν ήταν τόσο κοντά και οι καρδιές των ανθρώπων τόσο μακριά, όσο σήμερα”. Μοιάζει λες και αυτή η φράση του Αντώνη Σαμαράκη να έχει ακόμη ισχύ έχοντας αλλάξει μορφή.
Πράγματι, τώρα που μπορούμε να επικοινωνήσουμε άμεσα ανά πάσα στιγμή, τείνουμε να απομακρυνόμαστε ακόμη περισσότερο ο ένας από τον άλλον και από την ίδια την ζωή κρυμμένοι πίσω από τις οθόνες των κινητών μας. Συχνά δεν βλέπουμε τα τοπία και τους ανθρώπους μέσα από τα μάτια μας μα μέσα από τις κάμερες των κινητών.
Όσοι είχαν μεγαλώσει σε έναν κόσμο χωρίς κινητό βρίσκονται συχνά είτε να τον αναπολούν είτε να αναρωτιούνται πως κατάφερναν να επικοινωνούν, να διατηρούν την επικοινωνία τους με φίλους και γνωστούς και να κανονίζουν που θα συναντηθούν. Πράγματι, η κινητή τηλεφωνία έφερε πολλές ευκολίες στην καθημερινότητα των ανθρώπων. Έφερε όμως και την αίσθηση ότι κάποιος “τρίτο άτομο” έχει μπει στην πλειονότητα των ανθρώπινων σχέσεων, και αυτό δεν είναι άλλο από την οθόνη μίας συσκευής.
Δεν είναι λίγοι εκείνοι που τσεκάρουν διαρκώς το κινητό, όταν βρίσκονται με άλλους ανθρώπους, όταν είναι ξαπλωμένοι στο κρεβάτι, όταν οδηγούν ή ακόμη και όταν περπατούν. Και μόνο η σκέψη να αφήσουν για λίγο το κινητό τους ή να το κλείσουν τους προκαλεί ένταση. Κάποιοι φτάνουν να τσεκάρουν τα κινητά τους αμέτρητες φορές την ημέρα τσεκάροντας emails, μηνύματα, ειδήσεις και social media. Το λεξικό του Cambridge αναφέρθηκε το 2018 στον όρο nomophobia (no mobile phobia) περιγράφοντας τον φόβο ή την ανησυχία που προκαλείται από την ιδέα της έλλειψης του κινητού.
Γιατί όμως συμβαίνει αυτό;
Τα smartphones έχουν μετατραπεί σε ένα digital παιχνίδι. Σύμφωνα με έρευνες ο μέσος χρήστης δαπανά 5 ώρες την ημέρα προσκολλημένος στο κινητό του. Ένας από τους λόγους που προκαλεί αυτή την τάση είναι ο φόβος του ατόμου μην χάσει τις εξελίξεις. Από την άλλη τα smartphones έχουν δημιουργηθεί με τέτοιο τρόπο, ώστε να προσελκύουν τον χρήστη. Όπως αναφέρει η ψυχολόγος Susan Wall “όποτε λαμβάνουμε ένα notification, ο οργανισμός μας εκκρίνει ντοπαμίνη”. Η ευχαρίστηση αυτή δεν διαρκεί πολύ, οπότε και δημιουργείται σταδιακά η τάση να αναζητήσουμε εκ νέου τέτοιου είδους ερεθίσματα. Εν τέλει οι άνθρωποι καταλήγουν συνδεδεμένοι σε ένα αόρατο δίκτυο και ταυτόχρονα αποσυνδεδεμένοι από αυτό που συμβαίνει στο εδώ και τώρα. Το “τώρα” περιλαμβάνει το παρελθόν δια των αναμνήσεων, την τρέχουσα στιγμή και το μέλλον που φανταζόμαστε. Συχνά απομακρυνόμαστε από το παρόν αναπολώντας το παρελθόν ή σχεδιάζοντας το μέλλον, μα το κινητό μας αποτραβά σε έναν μη πραγματικό κόσμο.
Πώς όμως μπορούμε να αναστρέψουμε αυτές τις επιπτώσεις; Αυτό που πιθανόν θα καθησυχάσει αρκετούς είναι ότι δεν χρειάζεται να εγκαταλείψουμε τελείως το κινητό, απλά να επιλέξουμε μία πιο ορθολογική χρήση. Η αναγνώριση του ποσοστού της ζωής , που χάνουμε, την ώρα που τσεκάρουμε τα διαδικτυακά τεκταινόμενα, ίσως είναι μία σημαντική αρχή προς αυτή την κατεύθυνση.
Θέστε αρχικά στον εαυτό σας τις ακόλουθες ερωτήσεις:
● Πόσες φορές την ημέρα τσεκάρετε το κινητό σας;● Πόσες ώρες περνάτε στο κινητό ημερησίως;● Πόσο συχνά πιάνετε τον εαυτό σας να λογομαχείτε στο διαδίκτυο με αγνώστους;● Νιώθετε αγωνία όταν αρχίζει να εξαντλείται η μπαταρία του κινητού;● Αν βγείτε να περπατήσετε και ξεχάσετε το κινητό σπίτι, θα επιστρέψετε για να το πάρετε;
Οι απαντήσεις σας θα σας δώσουν μία εικόνα ως προς το πόσο επηρεάζει το κινητό την καθημερινότητα σας. Ένα ακόμη σημαντικό βήμα προς την σταδιακή απεμπλοκή από την υπερβολική σύνδεση με τις συσκευές είναι να εστιάσουμε στους λόγους που την προκαλούν και σε εναλλακτικούς τρόπους αντιμετώπισης τους.
Δεν έχουν όλοι οι άνθρωποι τους ίδιους λόγους που στρέφονται στο κινητό. Αν αναγνωρίσουμε τι θεωρούμε ότι κερδίζουμε ή τι αποφεύγουμε μέσω αυτού θα βρεθούμε ένα βήμα πιο μακριά από την εικονική πραγματικότητα και ένα βήμα πιο κοντά στην ζωή, σε μία ζωή χωρίς εισαγωγικά.
Μυρτώ Φραγκάτου, Ψυχολόγος MSc - Ψυχοθεραπεύτρια
Πηγές:
Is it time to log off?
Cambridge Dictionary declares ‘nomophobia’ the People’s Word of 2018 | Cambridge University Press
It’s time you broke up with your phone, Catherine Price
The Social Dilemma