Είναι αυτές οι στιγμές που το σώμα σού στέλνει μηνύματα κινδύνου. Οι παλμοί ανεβαίνουν, η αναπνοή κόβεται, τρέμεις ολόκληρος. Νιώθεις σαν να χάνεις την γη κάτω από τα πόδια σου, άσχημες σκέψεις περνούν από το νου σου. Φοβάσαι ότι κάτι κακό θα σου συμβεί. Το μυαλό αρχίζει να θολώνει και πασχίζεις να διατηρήσεις τις αισθήσεις σου. Όσο πιο πολύ φοβάσαι, τόσο αυξάνονται τα συμπτώματα. Νιώθεις μόνος. Το να προσπαθείς άλλωστε να εξηγήσεις σε κάποιον πώς είναι αυτό που βιώνεις, είναι σαν να προσπαθείς να του περιγράψεις ένα χρώμα, που δεν έχει δει ποτέ στην ζωή του.
Φοβάσαι ότι θα ξανασυμβεί και πράγματι κάποιες φορές, αν όχι όλες, επαναλαμβάνεται. Όσο ξαφνικά εμφανίζεται έτσι ξαφνικά εξαφανίζεται. Και ηρεμείς. Μα κάποτε επανεμφανίζεται και τότε νιώθεις απογοήτευση.
Το όνομα αυτής “κρίση πανικού”. Συνήθως διαρκεί από 20 λεπτά ως μία ώρα, αν και λόγω της δυσφορίας που προκαλεί μπορεί να νιώσει κανείς ότι διαρκεί ώρες. Όταν τελειώνει άλλοι μένουν με μία αίσθηση εξάντλησης και κενού, ενώ άλλοι με μία αίσθηση ανακούφισης, εφόσον έχει εκτονωθεί η ένταση.
Κάποιοι άνθρωποι συνδέουν τις κρίσεις πανικού με συγκεκριμένα μέρη. Επιθυμώντας να αποφύγουν την επανάληψή της κρίσης, τείνουν να αποφεύγουν να επισκεφθούν και τα συγκεκριμένα μέρη. Όσο περισσότερα μέρη προστίθενται σε αυτή την λίστα, τόσο περισσότερο περιορίζεται ο κόσμος του ατόμου, με αποτέλεσμα να εμφανίζεται και η αγοραφοβία. Το σπίτι μοιάζει να είναι ο ασφαλής τόπος του ατόμου, ή κάποια συγκεκριμένα μέρη ή άτομα. Κάπως έτσι εμφανίζονται αποφευκτικά στοιχεία χωρίς αυτό να αφορά όλες τις περιπτώσεις.
Αν εμφανίζεις τέτοια συμπτώματα αρχικά θα χρειαστεί να αποκλειστούν με την βοήθεια ιατρικών εξετάσεων άλλες βιολογικές παθήσεις, των οποίων τα συμπτώματα προσομοιάζουν με αυτά της κρίσης πανικού, όπως υπερθυρεοειδισμός και καρδιοαναπνευστικές διαταραχές.
Οι σωματικές αντιδράσεις που βιώνουμε κατά την διάρκεια μιας κρίσης πανικού έχουν και βιολογική βάση, ενώ συνδέονται με τον φόβο.
Στο βιβλίο του “Η θεραπεία του Σοπενάουερ”o Ιρβιν Γιάλομ αναφέρει “ακόμη και όταν δεν υπάρχει συγκεκριμένη πρόκληση, έχω πάντα μία αγχώδη ανησυχία που με κάνει να βλέπω κινδύνους εκεί που δεν υπάρχουν. Για μένα αυτό μεγενθύνει σε άπειρο βαθμό την ελάχιστη ενόχληση και κάνει την επαφή μου με τους ανθρώπους εξαιρετικά δύσκολη”.
Όλα τα ζώα, όταν βρεθούν σε κατάσταση κινδύνου, αντιδρούν με το λεγόμενο fight or flight response, οπότε και προετοιμάζονται είτε να το βάλουν στα πόδια ή να παλέψουν.
Με τον ίδιο τρόπο όταν ένας άνθρωπος αντιληφθεί έναν πραγματικό ή φανταστικό κίνδυνο το μέρος του εγκεφάλου, που ονομάζεται θάλαμος, στέλνει σήμα στην αμυγδαλή, το μέρος του εγκεφάλου που ελέγχει τις ενστικτώδεις λειτουργίες.
Η αμυγδαλή παράγει αδρεναλίνη, ώστε να προετοιμάσει το σώμα είτε να “τρέξει” είτε να “παλέψει”. Το σώμα αυξάνει ρυθμούς και η αδρεναλίνη επιταχύνει τους ρυθμούς της καρδιάς, ώστε να μεταφερθεί το απαραίτητο οξυγόνο, όπου είναι απαραίτητο, για να μπορέσουν οι μύες να κινηθούν γρήγορα και το μυαλό να σκεφτεί γρήγορα. Το οξυγόνο χρειάζεται να μεταφερθεί στους μύες και στον εγκέφαλο και όχι στο δέρμα ή στα πεπτικά όργανα, οπότε και τα αιμοφόρα αγγεία των τελευταίων συρρικνώνονται για να απομακρύνουν το οξυγόνο από όπου δεν χρειάζεται. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να χλωμιάζουμε από τον φόβο λόγω της απομάκρυνσης του αίματος από την επιδερμίδα. Με τον ίδιο τρόπο προκαλούνται στομαχικές κράμπες και το αίσθημα πεταρίσματος στο στομάχι.
Επιπλέον, η αδρεναλίνη προετοιμάζει τους πνεύμονες να δεχτούν περισσότερο οξυγόνο. Αυτό σε συνδυασμό με την γρήγορη αναπνοή προκαλεί υπεροξυγόνωση, ενώ παράλληλα μειώνονται τα επίπεδα του διοξειδίου του άνθρακα στο σώμα. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να προκληθεί ζαλάδα, αποπροσανατολισμός και τρέμουλο ή κράμπες στα χέρια ή στα πόδια. Και ενώ νιώθεις ότι σου λείπει οξυγόνο, στην πραγματικότητα έχεις έλλειψη διοξειδίου του άνθρακα. Για αυτό ακριβώς και η αναπνοή μέσα σε χαρτοσακούλα φαίνεται να βοηθάει.
Εφόσον όλα αυτά τα σωματικά συμπτώματα προκαλούνται από την αδρεναλίνη, μπορεί να επιβαρυνθούν και από ουσίες που επίσης επηρεάζουν την έκκριση αδρεναλίνης, όπως είναι η καφεΐνη, η εφεδρίνη, η ψευδοεφεδρίνη, τα διεγερτητικά, η επινεφρίνη και η νορεπινεφρίνη.
Τι είναι όμως αυτό που προκαλεί αυτά τα δυσάρεστα συμπτώματα; Η αιτία δεν είναι άλλη από την μπλοκαρισμένη ενέργεια που δεν έχει μετατραπεί σε δράση. Και όσο προσπαθούμε να αντισταθούμε σε αυτή και να την σταματήσουμε, το σώμα έχει την ανάγκη να αυτορυθμιστεί αποφορτίζοντας την πίεση από τα λόγια που δεν ξεστόμισες, τα δάκρυα που κράτησες, το θυμό που κατάπιες.
Ο Mark Eisenstadt υποστηρίζει ότι οι κρίσεις πανικού αναπτύσσονται όταν οι άνθρωποι έχουν παγιδευτεί σε μία συνθήκη, από την οποία δεν βλέπουν κάποια αποδεκτή έξοδο διαφυγής. Αυτές οι παγίδες μπορεί να είναι μικρές ή μεγάλες. Μπορεί να έχουν εμφανείς εξόδους διαφυγής ή μπορεί να είναι αδύνατο να εντοπιστούν. Μπορεί να αφορούν σε εσωτερικές συγκρούσεις ή σε εξωτερικές συνθήκες και σχέσεις με άλλους ανθρώπους. Κάποιες από αυτές τις παγίδες υπάρχουν βαθιά μέσα μας έχοντας παγιωθεί με το σώμα να ζητά την ανατροπή τους και έτσι ο φόβος για μία κρίση πανικού ή η κρίση αυτή καθαυτή έρχεται να πάρει την θέση του "δεν μπορώ" για να σταθεί απέναντι στα πρέπει.
Αν η κρίση πανικού είχε λόγια, ίσως σου έλεγε:
“Το ξέρω ότι σε δυσκολεύω και ότι σε κάνω να νιώθεις άβολα. Είμαι εδώ για να αποφορτίσω και να σου υπενθυμίσω την ένταση που δεν έχεις εκφράσει τόσο καιρό. Σίγουρα, δεν μπορείς να αλλάξεις το παρελθόν, αρκεί όμως να αναρωτηθείς αν εξακολουθείς να επιθυμείς να ακολουθείς τα πρέπει. Δεν είναι ποτέ αργά να αντισταθείς σε αυτά και να αναζητήσεις εκ νέου τις πραγματικές σου ανάγκες και επιθυμίες χωρίς να διστάζεις να πεις αυτά που κρατούσες πίσω. Φτάνει να θυμηθείς ιστορίες που είχες ξεχάσει, όνειρα που είχες καταχωνιάσει κάτω από τα πρέπει”.
 
Μυρτώ Φραγκάτου, Ψυχολόγος - Ψυχοθεραπεύτρια
Πηγές:- Anxiety, Panic attacks and agoraphobia made simple, Mark Eisenstadt - DSM-5, APA - Αμυγδαλή: Η έδρα των συναισθημάτων και του πάθους - HealthyLiving.gr (https://www.healthyliving.gr/2016/05/24/amygdalh-egkefalos/)- Η θεραπεία του Σοπενάουερ, Ίρβιν Γιάλομ