Κάποιοι λένε ότι ο φόβος για την δημόσια έκθεση είναι ο δεύτερος κατά σειρά μετά τον φόβο του θανάτου. Η αγωνία αυτή συνδέεται με τον φόβο της απόρριψης ,που για αρκετούς έχει τον συμβολισμό του κοινωνικού "θανάτου".
Κατά την πρώιμη παιδική ηλικία το βρέφος περιμένει την επιβεβαίωση της ύπαρξης από τη μητέρα ή τον σημαντικό άλλο. Εφόσον λάβει επαρκή επιβεβαίωση μεγαλώνοντας θα έχει την απαιτούμενη πίστη στον εαυτό του. Μα αν η επιβεβαίωση κατά την πρώιμη παιδική ηλικία είναι πενιχρή, τότε το άτομο την αναζητά μόνο εξωτερικά, και η πραγματική ή φαντασιακή απόρριψη θέτει σε κίνδυνο την υπόστασή του, την αξία του. Σκεφτείτε όμως η φαντασιακή αυτή απόρριψη να μην αφορά μία κατ' ιδίαν κοινωνική συνθήκη, αλλά μία δημόσια έκθεση. Πολλά ζευγάρια μάτια θα το κοιτούν εκείνη την στιγμή. Αρχίζει να το κυριεύει η αγωνία και ο φόβος. Τι θα σκεφτούν οι ακροατές; Μήπως αυτά που έχει να πει δεν έχουν σημασία; Συνήθως ο φόβος ξεκινά από πριν και εντείνεται την στιγμή της πραγματικής συνθήκης.
Και όταν έρθει η στιγμή θα τύχει σίγουρα κάποιοι να μην παρακολουθούν. Ίσως κάποιος χασμουρηθεί ή κάποιος άλλος γελάσει. "Σίγουρα είναι επειδή αυτά που λέω δεν είναι σημαντικά" θα σκεφτεί ο ομιλητής.
Μα στην πραγματικότητα κοιτά εκείνους που θα επιβεβαιώσουν τον φόβο του για απόρριψη. Γιατί σε ένα μεγάλο ακροατήριο θα υπάρχουν εκείνοι που θα ενδιαφέρονται για το θέμα, κάποιοι άλλοι που ήρθαν τυχαία, κάποιοι που θα είναι κουρασμένοι και πιθανόν να χασμουρηθούν, κάποιοι που δεν θα τα καταλαβαίνουν όλα και πάει λέγοντας. Αυτό λοιπόν που μπορεί να κάνει κάποιος αρχικά είναι να αναζητήσει με το βλέμμα στο κοινό κάποιο άτομο που θα επιβεβαιώσει όχι τον φόβο του αλλά την ανάγκη του για σύνδεση και επιβεβαίωση. Αυτό θα μαλακώσει την ένταση και τον φόβο.
Επιπλέον είναι καλό να σκεφτεί τα ακόλουθα:
• Για να με εμπιστευτούν να μιλήσω μπροστά σε κοινό σημαίνει ότι πιστεύουν σε εμένα.• Είναι μία ευκαιρία να προσφέρω την γνώση ή την εμπειρία μου με άλλους ανθρώπους βοηθώντας τους • Γνωρίζω καλά αυτό για το οποίο θα μιλήσω
Πράγματι, συνήθως μιλάμε μπροστά σε κοινό για θέματα, τα οποία γνωρίζουμε καλά, οπότε η πιθανότητα λάθους, που πολλοί φοβούνται, δεν είναι τόσο μεγάλη. Από την άλλη αν ο φόβος για το λάθος είναι μεγάλος, αυτό μπορεί να αντιμετωπιστεί με την κατάλληλη προετοιμασία.
Η προετοιμασία μπορεί να είναι:
• Να ζητήσετε πληροφορίες για τον χώρο, στον οποίο θα παρουσιάσετε (π.χ. θα έχει πόντιουμ ή όχι, θα είναι πάνω σε σκηνή ή στο ίδιο ύψος με τους συμμετέχοντες) • Αν είναι εφικτό επισκεφθείτε τον χώρο κάποιες μέρες πριν για να εξοικειωθείτε με την συνθήκη• Γράψτε από πριν το κείμενο το οποίο θα εκφωνήσετε• Προβάρετε όσες φορές θεωρείτε ότι χρειάζεστε τόσο μόνοι σας όσο και με κοινό της δικής σας επιλογής (σίγουρα κάποιοι φίλοι ή συγγενείς θα είναι πρόθυμοι να βοηθήσουν σε αυτό)• Εφόσον δοκιμάσετε την επιλογή της πρόβας μπροστά σε κοινό, ακούστε τα σχόλια τους και δείτε αν μπορείτε να τα ενσωματώσετε στην πραγματική συνθήκη. Τα σχόλια μπορεί να σχετίζονται με την χροιά της φωνής σας, την ταχύτητα εκφοράς του λόγου, ή την μη κατανόηση του θέματος. Αν παραδείγματος χάριν μιλάτε για κάποιο επιστημονικό θέμα σε ανθρώπους που δεν έχουν την ίδια κατάρτιση με εσάς, η υπερβολική χρήση ορολογίας δεν θα τους βοηθήσει να κατανοήσουν όσα θέλετε να τους μεταφέρετε• Κοιμηθείτε και φάτε καλά την προηγούμενη μέρα• Αποφύγετε τον καφέ ή την σοκολάτα πριν την ομιλία γιατί μπορεί να σας δημιουργήσει ξηρότητα στον λαιμό όσο μιλάτε και με τη σειρά του αυτό να σας κάνει να νιώσετε άβολα. Για τον ίδιο λόγο φροντίστε να έχετε μαζί σας ένα μπουκάλι νερό κατά την διάρκεια της ομιλίας• Εντοπίστε στον χώρο κάποιο μέλος του κοινού που να σας ηρεμεί και αρχικά εστιάστε εκεί φροντίζοντας στην πορεία να μετακινείτε το βλέμμα σας μέσα στην αίθουσα
Μυρτώ Φραγκάτου, Ψυχολόγος - Ψυχοθεραπεύτρια